Znak F-Food

Znak Certyfikujący UE „F-Food” dla żywności o szczególnej wartości odżywczej (omówienie)

System certyfikacji żywności F-Food został opracowany przez naukowców z kilkunastu polskich uczelni i instytutów badawczych. System Certyfikujący F-Food bazuje na przepisach prawa żywnościowego unijnego i polskiego (w tym dotyczących oświadczeń żywieniowych i zdrowotnych oraz innych dobrowolnych i obowiązkowych systemów znakowania żywności), na normach żywienia dla populacji Polski, na wytycznych dotyczących zasad prawidłowego żywienia, opracowywanych przez NIZP-PZH-PIB i inne uprawnione jednostki naukowo-badawcze oraz na aktualnej wiedzy naukowej. Zasady i kryteria progowe, które musi spełnić produkt spożywczy, aby otrzymać Znak Certyfikujący UE „F-Food” są zapisane w Regulaminie Znaku F-Food.

W opracowaniu kryteriów dostępu do Znaku F-Food wykorzystano obecne ramy prawne dotyczące oświadczeń żywieniowych (Rozporządzenie (WE) nr 1924/2006 Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 20 grudnia 2006 r. w sprawie oświadczeń żywieniowych i zdrowotnych dotyczących żywności) oraz normy własne, wypracowane w oparciu o aktualną wiedzę naukową. Kluczowym kryterium Systemu F-Food jest posiadanie co najmniej jednego oświadczenia żywieniowego dla witamin, składników mineralnych, błonnika pokarmowego, białka lub nienasyconych kwasów tłuszczowych – jest to tzw. „korzystny” profil składników odżywczych. Produkty będą opisane w Katalogu Systemu F-Food, zawierające etykiety cyfrowe produktów: m.in. dokładny skład, posiadane oświadczenia żywieniowe, certyfikaty dotyczące sposobu produkcji (EKO, bez GMO) oraz inne informacje (bez laktozy, bez glutenu). Produkty zostaną ocenione i sparametryzowane przez dietetyków CBŻF i uzyskają indeksy dietetyczne poszczególnych składników prozdrowotnych odniesione do Rekomendowanej Wartości Spożycia (RWS).

Zgodnie z Rezolucją Parlamentu Europejskiego (Rez. PE z 18.01.2024 w sprawie oświadczeń żywieniowych i zdrowotnych dotyczących żywności) otrzymujecie Państwo jedyny w UE system certyfikacji zawierający „niekorzystny” profil składników odżywczych, ograniczający bądź eliminujący dostęp dla produktów z cukrami prostymi (0 g), cukrem (<5 g na 100 g produktu), izomerów trans kwasów tłuszczowych (0 g) lub soli (<1 g na 100 g produktu). Znak F-Food wykluczył także zastosowanie kilkudziesięciu dodatków do żywności, do których naukowcy mieli szereg zastrzeżeń oraz sztucznych barwników i aromatów.

Kryteria dostępu do Znaku F-Food obejmują także trzeci „niekorzystny” profil procesów produkcyjnych wykluczający produkty, które wyprodukowano z zastosowaniem procesów technologicznych wykorzystujących wysokie temperatury lub przemiany chemiczne, niszczących wiele cennych składników bioaktywnych (np. sterylizacja, rafinacja, ekspandowanie).

Środki spożywcze, które uzyskają certyfikat Znaku F-Food będą mogły być oznakowane na froncie opakowania logo Systemu przez okres do 2 lat. Logo ma postać znaku graficznego. Logo i Regulamin Znaku F-Food są rejestrowane w Urzędzie Unii Europejskiej ds. Własności Intelektualnej (EUIPO).

Produkty żywnościowe dostępne na rynku można podzielić ze względu na zawartość „korzystnych” składników odżywczych (witamin, składników mineralnych, błonnika pokarmowego, białka i wielonienasyconych kwasów tłuszczowych), „niekorzystnych” składników odżywczych (cukier, sól, tłuszcze i niektóre dodatki do żywności) oraz stopnia przetworzenia (zastosowanie zaawansowanych procesów technologicznych) na siedem segmentów pokazanych schematycznie na Rys.2.

Poszczególne segmenty maja następującą charakterystykę:

• segment zielony, certyfikowany Znakiem F-Food, obejmujący produkty o szczególnej wartości odżywczej, bogate w witaminy, składniki mineralne, błonnik pokarmowy, białko lub wielonienasycone kwasy tłuszczowe, a jednocześnie z ograniczoną zawartością cukrów, soli i tłuszczów, a ponadto ograniczony do produktów naturalnych lub nisko przetworzonych;
• segmenty czerwone obejmujące produkty wysoko przetworzone;
• segmenty żółte obejmujące produkty wysoko przetworzone, choć bogate w witaminy, składniki mineralne, błonnik pokarmowy, białko lub wielonienasycone kwasy tłuszczowe;
• segmenty niebieskie obejmujące produkty nisko przetworzone, ale z nadmierną zawartością cukrów, soli i tłuszczów lub nie posiadające wystarczającej ilości witamin, składników mineralnych, błonnika pokarmowego, białka lub wielonienasyconych kwasów tłuszczowych. Produkty te są kandydatami do modyfikacji składu, fortyfikacji witaminami lub składnikami mineralnymi.

Na podział produktów żywnościowych można także patrzeć z pozycji trzech profili rozdzielających poszczególne segmenty (numeracja profili zgodna z Rys.2):

1. ”Korzystny” profil składników odżywczych

jest warunkiem koniecznym dostępu do Znaku F-Food i wymaga posiadania minimum jednego oświadczenia żywieniowego odnoszącego się do 13 witamin, 13 składników mineralnych, błonnika pokarmowego, białka lub wielonienasyconych kwasów tłuszczowych (WNKT). Aby spełnić wymagania Regulaminu Znaku F-Food, trzeba wykazać się posiadaniem co najmniej jednego oświadczenia żywieniowego. Dla produktów innych niż napoje wartości progowe składników dla oświadczeń żywieniowych przeliczone na 100 g produktu są następujące:

Witamina A 120 μg	Witamina D 0.75 μg	Witamina E 1.8 mg	Witamina K 11.25 μg	Witamina B1 0.165 mg	Witamina B2 0.21 mg	Witamina B3 2.4 mg
Witamina B4 82,5 mg	Witamina B5 0.9 mg	Witamina B6 0.21 mg	Witamina B7 7.5 μg	Witamina B9 30 μg	Witamina B12 0.375 μg	Witamina C 12 mg
Potas 300 mg	Wapń 120 mg	Fosfor 105 mg	Magnez 56.25 mg	Żelazo 2.1 mg	Cynk 1.5  mg	Mangan 0.3 mg
Miedź 0.15 mg	Jod 22.5 μg	Selen 8.25 μg	Molibden 7.5 μg	Chrom 6.0 μg	Błonnik 3g	Kwas omega-3: 0.3 g ALA lub 40 mg EPA+DHA

Dla napojów powyższe wartości progowe dla witamin i składników mineralnych przeliczone na 100 ml produktu są o połowę niższe. Szczegóły znajdują się w Szczegółowych Zasadach Przyznawania Znaku Certyfikującego UE „F-FOOD”.

 

2. „Niekorzystny” profil składników odżywczych,

który ogranicza dostęp do Znaku F-Food produktów zawierających >5 g cukru (na 100 g produktu), >1 g soli, dodatku monocukrów, alkoholu, tłuszczów, oleju palmowego i kokosowego. Ponadto, ogranicza też produkty, do których dodano liczne substancje w postaci sztucznych barwników, aromatów lub konserwantów.

 

3. Niekorzystny” profil procesów technologicznych.

Z dostępu do Znaku F-Food wykluczono produkty, które wyprodukowano z zastosowaniem procesów technologicznych wykorzystujących wysokie temperatury lub przemiany chemiczne, niszczących wiele cennych składników bioaktywnych (np. sterylizacja, rafinacja, ekspandowanie).

Opracowane trzy profile są obligatoryjne. Wybierając produkt ze znakiem F-Food, konsument dostaje gwarancję, że jest to produkt o szczególnej wartości odżywczej, bogaty w witaminy, składniki mineralne, błonnik pokarmowy, białka lub wielonienasycone kwasy tłuszczowe, a jednocześnie z ograniczoną zawartością cukrów, soli i tłuszczów oraz pozbawiony wielu niekorzystnych dodatków do żywności, barwników i aromatów.

Więcej informacji znajduje się na stronie www.cbzf.pl, w Regulaminie Znaku F-Food i w Szczegółowych Zasadach Przyznawania Znaku Certyfikującego UE „F-FOOD”.